این تقویم بر اساس گامهای مختلف ماه، از روش ۱۲ ماه و ۳۵۴ یا ۳۵۵ روز برای هر سال استفاده میکند. ایران هر چند این نخستینبار نیست که نام محصولی به واسطه ثروتش بر سر زبانها میافتد او یکبار هم در مجلس هفتم به واسطه همین ثروت مورد نقد نمایندگان مجلس قرار گرفته بود. در روز ۱۱ فروردین ۱۳۰۴ قانون تبدیل بروج به ماههای فارسی از تصویب نمایندگان مجلس شورای ملی گذشت؛ قانونی که بر اساس آن ادارات دولتی و موسسات اقتصادی مکلف به به کار بردن تقویم شمسی (خورشیدی) به جای قمری شدند.
بعدها گاهشماری با تغییر مبدا آن به هجرت پیامبر اسلام با نام گاهشماری هجری خورشیدی در ۱۳۰۴ به تصویب مجلس شورای ملی رسید و اکنون در ایران و افغانستان همین گاهشمار رسمی است و به جز دوران کوتاهی در پادشاهی محمدرضا شاه پهلوی که گاهشماری شاهنشاهی با تصویب هر دو مجلس رسمی و در همان دوران برچیده شد، در بقیه سالها گاهشماری هجری خورشیدی همیشه رسمی بوده است. پس از بحثهای فراوان، بالاخره در جلسه ۱۴۸ مجلس شورای ملی ایران در شب سهشنبه ۱۱ فروردین ۱۳۰۴، قانون تبدیل بروج به ماههای فارسی از نوروز ۱۳۰۴ شمسی به تصویب رسید و تقویم هجری شمسی به عنوان تقویم رسمی کشور پذیرفته شد. طبق این تقویم سال ۱۳۵۵ هجری شمسی که بر اساس رأی مجلس شورای ملی و مجلس سنای کشور پادشاهی ایران این تقویم، تقویم رسمی ایران میشود، که برابر با سال۲۵۳۵ پادشاهی بودهاست. طبق این تقویم، هر ماه در روز «هلال ماه نو» شروع میشود. این تقویم، جای تقویم ژولینی را گرفت تا با افزایش ۰۰٫۲ درصدی طول سال، دقت آن را بهبود بخشد.
در تقویم جلالی نام ماه ها برجی بود و طول ماه ها نیز بین بیست و نه تا سی و دو روز متفاوت بود. از سوی دیگر، به دلیل حرکت ظاهری غیر یکنواخت مرکز خورشید در آسمان، طول هر برج از ۲۹ تا ۳۲ روز متفاوت بود و همانند ماه قمری، گاه پیش میآمد که طول یک برج از سالی به سال دیگر تغییر کند. هر دوره کبیسهگیری ۱۲۸ ساله شامل یک زیردوره ۲۹ ساله و سه زیردوره ۳۳ ساله است که هر زیردوره یک کبیسه با فاصله پنج ساله در آغاز دارد. این که امروزه در تقویم ایرانی یا همان جلالی ، بهار و تابستان ۹۳ روز است ، فصل پاییز ۹۰ روز دارد و زمستان ۸۹ روز حساب می شود، برای این است که اول هر فصل عرفی دقیقا برابر با آغاز فصل حقیقی باشد. او محاسبه زمان نماز را با توجه به سایه ای که توسط ساعت تابستانی انجام می شود، توضیح داد. در مورد تحویل سال و چگونگی محاسبه آن در گاهشماری اعتدالی که در یک لحظه همه جهان سالتحویل میشود و مزیت آن بر گاهشماری میلادی که ۲۴ ساعت طول میکشد تا همه کشورها سالشان تحویل شود، هم میتوان نوشت.
به نوروز نزدیک میشویم و موضوع زمان سالتحویل و تقویم و گاهشماری مطرح میشود. لحظه تحویل سال مقارن با عبور مرکز خورشید از نقطه اعتدال بهاری است، وقتی که خورشید از نیمکره جنوبی وارد نیمکره شمالی آسمان میشود. • سال هجری شمسی برجی از نوع سال شمسی حقیقی است، یعنی مدت زمان دو عبور متوالی مرکز خورشید از نقطه اعتدال بهاری. سال هجری شمسی برجی از نوع سال شمسی حقیقی است، یعنی مدت زمان دو عبور متوالی مرکز خورشید از نقطه اعتدال بهاری. این تقویم شامل ۱۲ ماه حقیقی به نام «برج» است که به نام ۱۲ صورت فلکی قدیمی منطقهالبروج که خورشید هر سال از آنها عبور میکند، نامگذاری شده است. • این تقویم شامل دوازده ماه حقیقی به نام« بُرج » است که به نام 12 صورتفلکی قدیمی منطقهالبروج که خورشید هر سال از آنها عبور میکند، نامگذاری شده است. برای گاهشماری، سامانه ستارهشناسی بطلمیوسی که زمین را مرکز عالم میدانست و خورشید و ماه و ستارگان را پیرامون این مرکز در دَوَران میدید، با نظام کپلری تفاوتی نداشت و جالب است که حتی در همان زمان که بطلمیوس پِتولِمیوس، سامانه خورشیدی خود را بر اساس زمینمرکزی بنا نهاد، برخی منتقد آن بودند و سامانه خورشیدی خورشیدمرکز را پیشنهاد میدادند؛ اما به هر روی، برای صدها سال سامانه بطلمیوسی توضیحدهنده آن چیزی بود که با چشم غیرمسلح در آسمان دیده میشد.
منطقةالبروج که فلکالبروج و گردآسمان نیز نامیده میشود، کمربندی با پهنای ۱۶ درجه از کره سماوی پیرامون دایرةالبروج است که حدود هشت درجه از شمال و هشت درجه از جنوب در امتداد آن را میپوشاند.کالی یوگا آخرین چرخه از چهار چرخه عصر یوگا است. عکس از وبسایت worldatlas تقویم بودایی در سراسر جنوب شرقی آسیا مورد استفاده بوده و بر اساس گاهشمار هندو تنظیم شده است. آن تقويم يا گاهشمار اساس تقويم ملکشاهي و گريگوري بود . وزن مخصوص هایی کـه بیرونی بـه دست آورده بود بـه آنچه امروز دانشمندان بـه دست مـی آورند بسیـار نزدیک هست . اگر گردش زمین به گرد خورشید ۳۶۵ روز بود، این خردهریزهای هفته و ماه مشکلی ایجاد نمیکرد؛ اما مشکل از جایی شروع میشود که گردش خورشید و سایر اعضای سامانه خورشیدی مانند بقیه چیزهایی که در طبیعت وجود دارد، با دقت ریاضی اعداد طبیعی سنجیده نمیشود و وجود عدد پی که عدد اعشاری است و پس از ۳ بینهایت عدد دنبالش ردیف میشود و تاکنون با کمک کامپیوترهای غولآسا بیش از دو میلیون رقم پس از اعشار را محاسبه کردهاند و هنوز به الگویی دست نیافتهاند، هم دخیل است.
البته پس از انقلاب فرانسه که نظام متریک را -که بر مبنای عدد ۱۰ تعریف میشود- مبنای محاسبات قرار دادند، هفته را ۱۰ روز حساب کردند و سال ۳۶ هفته و پنج روز شد؛ اما برخلاف نظام متریک که جهانی شد و اکنون در بسیاری از کشورهای جهان نظام رسمی است و در برخی از کشورهای جهان در کنار نظام قدیمی استفاده میشود، هفته ۱۰ روزه خیلی زود برافتاد و در تاریخ، تنها نامی از آن باقی ماند. این ۳۰ روز هر ماه را هم به هفت تقسیم کردند و هفته را درست کردند. این نوع کبیسهگیری موجب میشد هر ۱۲۷ سال یک روز تغییر کند و این برای ادیان بسیار مهم بود زیرا آداب دینی مانند کلیسا رفتن روزهای یکشنبه یا حتی تولد عیسی مسیح یا بر صلیب کشیدهشدنش جابهجا میشد و فصلها هم دیگر معنای خود را از دست میدادند. آن هم ویکی پدیایی که هرکس بخواهد، می تواند اطلاعاتش را دست کاری کند و تغییر بدهد. از سوی دیگر، به دلیل حرکت ظاهری غیریکنواخت مرکز خورشید در آسمان، طول هر برج از 29 تا 32 روز متفاوت بود و همانند ماه قمری، گاه پیش میآمد که طول یک برج از سالی به سال دیگر تغییر کند.
توجه داشته باشید این مقدار متفاوت با سال نجومی است که زمین یک دور کامل به دور خورشید میگردد و مقدار آن 365.2564 شبانهروز معادل 365 شبانهروز و 6 ساعت و 9 دقیقه و 10 ثانیه است. اما پس از انتشار آریاها در سرزمینهای مختلف با شرایط اقلیمی و طبیعی متفاوت این هماهنگی برحسب و توافق شرایط جدید دیگرگونی یافت. تقویم جلالی در سال 467 هجری در زمان سلطنت جلال الدین ملک شاه سلجوقی (نام تقویم جلالی از اسم او گرفته شده است) و وزارت وزیر دانشمند او، خواجه نظام الملک با همکاری 8 منجم برجسته از جمله “عمر خیام “تنظیم شد و پس از آن بعنوان گاه شمار رسمی ایرانیان انتخاب شد و در قسمت اعظم ایران رواج یافت. ارکان این گاهشماری از نظر مبدأ و تطبیق نسبی آن با فصول، مانند گاهشماری هجری شمسی ایران است، با این تفاوت که در این گاهشماری پیشنهادی آرایه کبیسهها همانند گاهشماری میلادی گرگوری میباشد. چون هر دو تقویم خورشیدی هستند در روزها هماهنگی نسبی دارند و نوسانهای محدود در این هماهنگی در نتیجه تمایز شیوه کبیسهگیری در دو گاهشماری است و به تبع ماههای خورشید معمولاً با روزهای خاص میلادی آغاز میشود و در بعضی سالها نوسان محدودی دارد .
تقویم هجری شمسی برجی در آغاز رسمی نبود و تنها در تقویمهای قدیمی و در امور گمرکات و مالیه ایران مورد استفاده قرار میگرفت؛ تا آنکه در سال ۱۳۲۸ هجری قمری/ ۱۲۸۸ هجری شمسی، میرزا عبدالحسینخان شیبانی وحیدالملک، نماینده تهران در مجلس شورای ملی، طرحی با موضوع قید تاریخ کلیه معاملات و مبادلات مشترکه عمومی را از تاریخ قمری به هجری شمسی برجی پیشنهاد کرد. تقویم هجری شمسی برجی در آغاز رسمی نبود و تنها در تقویمهای قدیمی و در امور گمرکات و مالیّه ایران مورد استفاده قرار میگرفت؛ تا آنکه در سال 1328 هجری قمری / 1288 هجری شمسی، میرزا عبدلحسینخان شیبانی وحیدالملک، نماینده تهران در مجلس شورای ملّی، طرحی با موضوع قید تاریخ کلیه معاملات و مبادلات مشترکه عمومی را از تاریخ قمری به هجری شمسی برجی پیشنهاد تقویم مکانیکی کرد. کتاب «سامان دادن کارها» اثری انگیزشی از «دیوید الن» (David Allen) است که روشی خلاقانه و جدید برای ساماندهی امور ارائه داده است. ژاپن همچنین از اسامی دورههای مختلف نیز برای تعیین زمان خود بهره برده است؛ روشی که از چینیها اقتباس میکند.
مدت متوسط آن ۳۶۵ شبانهروز و ۵ ساعت و ۴۸ دقیقه و ۴۵/۲ ثانیه اندازهگیری شده اما مدت سال شمسی حقیقی ثابت نیست و بر اثر تغییر تعدادی از پارامترهای نجومی، تغییر میکند. مدت متوسط آن 365 شبانهروز و 5 ساعت و 48 دقیقه و 2/45 ثانیه اندازهگیری شده؛ اما مدت سال شمسی حقیقی ثابت نیست و بر اثر تغییر تعدادی از پارامترهای نجومی، تغییر میکند. این تقویم از روش سال نجومی استفاده میکند که در واقع زمانی است که زمین به دور خورشید میچرخد.
